Werkgroep mossen en korstmossen

Het vorig seizoen hebben we extra aandacht besteed aan Heidestein, Bornia en Noordhout in verband met de beheerevaluatie die Het Utrechts Landschap dit jaar doet. We hebben onze bevindingen vastgelegd in een verslag voor de beheerder. Het verslag staat ook op onze website in de kennisbank.

Het Utrechts Landschap is blij met onze inventarisatie, ook omdat mossen en korstmossen niet in hun standaardmonitoring zitten. Wij vonden het ook van toegevoegde waarde, dus gaan we komend seizoen opnieuw een gebied nader bekijken waar in 2025 een evaluatie van het beheerplan wordt gedaan: Sandenburg – Dartheide – Breeveen – Hoge Ginkel. Dit wisselen we af met andere gebieden om hele andere soorten te zien.

Er is elke drie weken een excursie. We kijken zowel naar mossen als naar korstmossen. Elke excursie start om 10.00 uur op de parkeerplaats van de sportvelden naast Slot Zeist, of wat later ter plaatse voor wie rechtstreeks naar het excursiegebied gaat. Einde wandeling circa 13.00 uur. Een week voor de excursie sturen we een mail voor de laatste info. We horen het graag als je met de auto naar het Slot komt en mensen mee kan nemen. Wil je op de mailinglijst, stuur een mail naar jan@natuurverkenner.nl. Na elke excursie is er op maandagavond een determinatieavond in het Torenlaantheater van 20.00 tot 22.00 uur. We bekijken de meegenomen soorten onder de microscoop. Het beeld kunnen we projecteren zodat we samen naar de kenmerken kunnen kijken.

Op 31 augustus gingen we samen met alle werkgroepen het gebied bij de nieuwe Triodosbank inventariseren.

Zaterdag 14 december, natuurontwikkelingsgebied Mandersloot op landgoed Anderstein, Maarsbergen

24 Jaar geleden is hier 15 hectare agrarisch grasland afgeplagd voor de ontwikkeling van soortenrijk nat schraalgrasland. De orchideeën groeien er inmiddels ruimschoots, maar hoe zit het met de mossen en de korstmossen? Daar is alleen nog maar oppervlakkig naar gekeken. Dat doen wij beter. Vertrek 10.00 uur van het Slot per auto, om circa 10.15 uur start wandeling vanaf Ringelpoelweg nummer 1, op de hoek van de Brummelsbergen.

De determinatieavonden zijn maandagavond 14/10, 4/11, 25/11 en 16/12 steeds van 20.00 tot 22.00 uur in Torenlaan 38 in Zeist.

Graag tot ziens op een excursie.

Bert Geerdes en Jan Ensing

Download hier jaarverslag 2023.

Geschiedenis:

Sinds eind 2012 heeft de afdeling ook een mossenwerkgroep.

De mossenwerkgroep is actief in het winterseizoen. We hebben dan elke maand een excursie. We halen een gebied dan ‘helemaal overhoop’ zoals Annemiek het zegt. Want om mossen te vinden moet je op de kleine details letten, een waardevolle verscherping van de natuurbeleving. We kijken niet alleen naar de grond, maar ook op boomstammen, in kuilen, in putten, achter richeltjes, op grafstenen, enzovoorts. Met permissie van de eigenaar verlaten we waar nodig het pad om een goede inventarisatie te maken. En stiekem zien we dan onderweg nog veel meer mooie dingen. We helpen elkaar om mossen steeds beter te herkennen en wat we niet weten gaat mee in een bakje.

Op de dinsdag- of woensdagavond na de excursie gaan deze vondsten onder de microscoop, waarbij we net zo lang verhit discussiëren tot ze een naam krijgen. Iedereen is welkom om met ons mee te gaan.

Na jarenlang trouwe dienst (waarvoor we heel erg dankbaar zijn) heeft Matthijs van Hoorn de coördinatie van de werkgroep overgedragen aan Bert Geerdes en Jan Ensing. Als je interesse in mossen hebt, stuur een mailtje, dan kom je op de mailinglijst. In verband met corona kan het programma veranderen en is het handig om je van tevoren op te geven. Zeker voor de determinatieavonden, want de capaciteit van het zaaltje is beperkt. Gelukkig is er tegenwoordig een digitale microscoop, dus kunnen we ook digitaal beelden delen (zie foto). Ook voor Vlieland graag tijdig opgeven, dan kunnen we wellicht samen onderdak regelen.

De waarnemingen welke tijdens de excursies worden genoteerd worden op waarneming.nl gezet www.knnvzeist.waarneming.nl of op www.verspreidingsatlas.nl.

Info: Bert Geerdes, bert.geerdes@xs4all.nl, 030-2210321, en Jan Ensing, jan@natuurverkenner.nl, 06-31662069.

De mossenwerkgroep gaat voorlopig online door met informatie-uitwisseling en het delen van waarnemingen. Zodra het weer kan wordt een programma gemaakt en worden excursies van afgelopen jaar ingehaald. De mensen die zich hebben aangemeld bij de groep krijgen automatisch een e-mail. Als je ook geïnteresseerd bent, stuur dan even een berichtje aan Jan Ensing, jan@natuurverkenner.nl.

Gaffeltandmos

Online is de werkgroep wel actief. We hebben een aantal nieuwe leden mogen verwelkomen. We stellen ons aan elkaar voor en we delen leuke waarnemingen. We hebben de digitale microscoop, die stond te verstoffen in het Torenlaantheater, opgehaald om foto’s van mossen te kunnen delen.

Toen ik het bos in fietste om daarvoor wat materiaal te verzamelen, stuitte ik op een plukje gaffeltandmos dat er raar uitzag. Dus dat onder de microscoop gelegd om het beter te bekijken. Het blijkt te gaan om gekroesd gaffeltandmos. Een soort die hier voorkwam toen de heuvelrug nog vooral uit heide bestond, maar die door bebossing en stikstofdepositie zeldzaam is geworden. De waarneming is gecontroleerd door Rudi Zielman, die vorig jaar voor de provincie Overijssel alle standplaatsen daar heeft gecontroleerd en constateerde dat het mos alleen nog op een paar plekken staat ver van landbouwgebieden. Zoals de Holterberg en dus ook de Maarnse Berg. Bijgaande foto is gemaakt door Rudi en toont goed de gedraaide top van het blad met de voor de soort kenmerkende mamillen, kleine bultjes op de cellen. Zo blijkt maar weer het belang van microscopisch onderzoek.

Jan Ensing