voor filosofen, dichters en andere wijsgeren
Naast kennis en beleving van de natuur wordt vanuit de filosofie en andere culturele invalshoeken uiting gegeven aan de betekenis van de natuur voor het leven van onze soort. De eigenschappen van de natuur inspireren veel denkers. Veelal is de verhouding tussen ons mensen en de natuur onderwerp van hun gedachten en uitspraken. Zo zie je dat in elke tijdspanne van onze historie veel wijsheden en andere opvattingen worden ontleend aan de natuur. Als voorbeeld Jean Jacques Rousseau (1712 – 1778) wiens uitspraak in zijn tijd een pedagogische doel nastreefde:
“Alles is goed wanneer het de handen van de Schepper verlaat; alles degenereert in de handen van de mens.” (oorspronkelijke tekst: Tout est bien sortant des mains de l’Auteur des choses, tout dégénère entre les mains de l’homme.)
Ook zijnuitspraken en vergelijkingen van filosofen terug te voeren op hun wereld en mensbeeld. Soms lijkt het alsof ze eeuwigheidswaarde bevatten.
Ter illustratie hierbij een aantal uitspraken, noem ze wijsheden, ontleend aan de natuur:
Lao-Tse, Chinees filosoof +/- 600 v.C.
De mens die in harmonie leeft met de natuur, is helder als water.
Zeno van Elea, Grieks filosoof ca. 490-430 v.C.
De natuur heeft ons twee oren gegeven en slechts één tong opdat we meer zouden luisteren dan praten.
Democritus, Grieks geleerde, astronoom en filosoof 460 v.C.- 380/370 v.C.
De mens geeft altijd de natuur en het noodlot van alles de schuld. Maar zijn lot is slechts de echo van zijn eigen aard, zijn eigen hartstochten, zijn eigen zwakheden.
Hippocrates, Grieks arts (grondlegger van de geneeskunde) 460 v.C. – 377 v.C.
Alles wat te veel is, is strijdig met de natuur.
Seneca, Romeins filosoof, staatsman en toneelschrijver 5 v.C. – 65 n.C.
De natuur wordt gemakkelijker begrepen dan verklaard.
Marcus Aurelius, Romeins keizer 121-180
Hoe klein is het stukje grond waarop wij ronddolen. Overdenk dat alles en houd dan niets voor groot dan dit: te handelen naar de wetten der natuur en te dragen wat het leven met zich brengt.
Leonardo da Vinci, Italiaans schilder, ingenieur en musicus 1452-1519
De natuur overtreedt nooit haar eigen wetten.
Francis Bacon, Engels filosoof en staatsman 1561-1626
De natuur kan men alleen overwinnen door zich ernaar te schikken.
Spinoza, Nederlands filosoof 1632-1677
De opvatting die ik heb over God en de natuur wijkt sterk af van die van de late christenen. Ik beschouw God namelijk als de in de dingen wonende oorzaak van alles, niet als een oorzaak buiten de dingen. Alles is volgens mij in God en beweegt zich in God.
Jean-Jacques Rousseau, Frans schrijver en filosoof 1712-1778
De natuur bedriegt ons nooit: wij zijn het altijd zelf die ons bedriegen.
Victor Hugo, Frans schrijver 1802-1885
De dichter moet slechts één voorbeeld hebben: de natuur; slechts één gids: de waarheid.
A. Schopenhauer, Duits filosoof 1788-1860
Aan de natuur gaat alleen ons zijn, niet ons welzijn ter harte.
Friedrich Nietzsche, Duits dichter en filosoof 1844-1900
We zijn zo graag in de vrije natuur, omdat deze geen mening over ons heeft.
Albert Schweitzer, Duits arts, theoloog, filosoof, musicus 1875-1965
De mens beheerst de natuur, vóór hij geleerd heeft zichzelf te beheersen.
Albert Einstein, Duits – Amerikaans natuurkundige 1879-1955
Een mens maakt deel uit van het geheel, dat door ons “het universum” genoemd wordt. Onze taak moet zijn dat we onze cirkel van compassie vergroten, zodat alle levende wezens en de gehele natuur in al haar schoonheid erdoor omvat worden.
Adriaan Roland Holst, Nederlands schrijver 1888-1976
De stilte van de natuur heeft veel geluiden.
Ingrid Bergman, Zweeds actrice 1915-1982
Een kus is een mooie truc van de natuur om het praten te stoppen als woorden overbodig zijn.
Zou het niet een goed idee zijn om elke “Grote Ratelaar” af te sluiten met een door de natuur geïnspireerde wijsheid van één van onze lezers?
Jos Bouvrie